In die tijd moesten honderdduizenden Joden, communisten en socialisten vluchten voor het nationaalsocialisme in Duitsland. Vandaag de dag is de man niet meer in leven. Het document dateert uit de jaren 1980 en werd samengesteld door freelance journalist Gerd Pasch. Gelukkig maar, want anders zouden de herinneringen van die man verloren zijn gegaan.
transnationaal contacte
Quelle: Gerd Pasch/BRF
De bron is vooral interessant omdat het geen klassiek hedendaags getuigenverhoor is. Normaal gesproken gaan historici naar een rustige plek om hedendaagse getuigen te interviewen en werken ze zich door de belangrijkste vragen heen.
Dit document is anders. De voormalige grenssmokkelaar wandelt met zijn metgezellen door het landschap. Hij pikt herhaaldelijk elementen van het landschap op en beschrijft hoe die zijn smokkelactiviteiten beïnvloedden. De omgeving voedt zijn geheugen en stimuleert zijn verhalen.
Auf belgischer Seite
Quelle: Gerd Pasch/BRF
De spreker beschrijft de smokkel tussen Rott, Roetgen, Schmithof, Raeren en Eupen. Hij hielp mensen uit Duitsland en Oostenrijk om te ontsnappen. Het is niet mogelijk om met absolute zekerheid te zeggen hoe zijn uitspraken beoordeeld moeten worden. Veel mensensmokkelaars hielpen de vervolgden niet per se te ontsnappen uit liefdadigheid, maar buitten hen eerder uit. In de decennia na de oorlog hebben ze hun daden goedgepraat.
tegenwoordig en toen
Quelle: Gerd Pasch/BRF
De smokkelaar trekt parallellen tussen de jaren 1930 en 1980. Hij vertelt over mensensmokkel tijdens de Eerste Golfoorlog. In de jaren 1980 vluchtten mensen uit zowel Iran als Irak. Hij weet niet goed hoe hij de situatie moet inschatten. Dat is interessant, omdat hij tientallen jaren eerder mensen had helpen ontsnappen en hun leven had gered. We kunnen vandaag niet meer zeggen waarom hij in de jaren 1930 mensen hielp en in de jaren 1980 aarzelde over de mensensmokkel. Het is duidelijk dat hij zich zorgen maakte over het recht op leven van de vervolgden toen hij in de jaren 1930 mensen smokkelde.
In de 21e eeuw wordt Europa geconfronteerd met toenemende vluchtelingenstromen uit Afrika, het Midden-Oosten en Oekraïne. In hoeverre zijn die vluchtelingenstromen te vergelijken met de vlucht van Joden, socialisten en communisten uit Duitsland in de jaren 1930?