Herman Baltia

Met de inwerkingtreding van het Verdrag van Versailles in 1920 kreeg België de soevereiniteit over de Pruisische districten Eupen en Malmedy, die in 1815 waren opgericht. Generaal Herman Baltia werd benoemd tot Hoge Commissaris en gouverneur van het gebied. Twintig jaar lang legden zijn beslissingen de basis voor de toekomst van het huidige Oost-België. De Hoge Commissaris had vrijwel onbeperkte en onbeperkte bevoegdheden in Eupen-Malmedy-Sankt Vith. Dat stelde hem in staat om geleidelijk de Belgische wetgeving in te voeren en de nieuwe gebieden aan te passen aan de Belgische school-, juridische en economische systemen. Andere taken van de interim-regering waren de uitvoering van de “openbare meningsuiting” die leidde tot de annexatie bij België, de reorganisatie van het bestuur van de gebieden onder haar controle en de voorbereiding van de definitieve annexatie van het gebied.

Baltia, zoon van een generaal van Luxemburgse afkomst en een Duitse moeder, studeerde politieke wetenschappen aan de Universiteit van Luik en voltooide daarna zijn opleiding aan de École Royale Militaire en de École de Guerre. Na zijn studie besloot hij om het leger in te gaan. In 1885 werd hij benoemd tot onderluitenant bij het 11e Linieregiment. In 1890 werd hij overgeplaatst naar de oorlogsacademie, die hij verliet met een algemene stafofficiersbevoegdheid. Voor de Eerste Wereldoorlog was hij actief in de Belgische koloniale dienst. Bij het uitbreken van de oorlog was hij de eerste algemene stafofficier van de 1ste Belgische Cavaleriedivisie. Hij werd tijdens het conflict snel bevorderd en meermaals gedecoreerd en werd op 28 maart 1919 tot luitenant-generaal gepromoveerd. Als laatste commandant van de 9e Infanteriedivisie, die bestond uit het 14e Regiment Infanterie en de 1e en 4e Jagers te Voet, werd hij op 22 oktober 1919 benoemd tot gouverneur van Eupen-Malmedy vanwege zijn kennis van het Duits en zijn organisatietalent.

Baltia was niet zonder controverse, in het bijzonder vanwege de “openbare meningsuiting” in de oostelijke kantons zoals bepaald in het Verdrag van Versailles en door hem uitgevoerd, de censuur die door zijn regering werd uitgeoefend en, in sommige gevallen, vermeende pogingen tot assimilatie. Om de Oostkantons in de Belgische staatsstructuur te integreren, kreeg Baltia wetgevende en uitvoerende bevoegdheden. De gouverneur bracht enkel verslag uit aan de toenmalige eerste minister. Minister-president Léon Delacroix schreef kort voor zijn benoeming een brief aan de generaal, waarvan een zin diep in het collectieve geheugen van de Duitstalige Belgen gegrift staat: “Zorg ervoor dat alles soepel verloopt en dat de kosten binnen de perken blijven. U zult zijn als de gouverneur van een kolonie die in direct contact staat met het moederland”.

Toch kon Baltia dankzij speciale bevoegdheden een aantal taal- en integratieproblemen overwinnen. De Belgische overheid daarentegen, die de macht overnam na de opheffing van het zogenaamde “Generalgouvernement” Baltia in 1925, ging vaak voorbij aan het speciale statuut en de daarmee gepaard gaande gevoeligheden van de nieuwe medeburgers. Baltia’s acties hadden een blijvend effect op Oost-België. Hij gaf het politieke leven in het huidige Oost-België een nieuwe vorm en paste het aan de Belgische omstandigheden aan.