5081220180612094515488
Oost-België voor beginners

De Slag om de Ardennen (1944)

30.08.2022
  • Labo
  • Oost-België voor beginners

In september 1944 marcheerde het Amerikaanse leger Oost-België binnen. Er waren geen juichende mensen op straat. Er heerste grote onzekerheid. Enkele honderden burgers waren naar Duitsland gevlucht. Belgische verzetsgroepen begonnen echte en vermeende collaborateurs te vervolgen. In december probeerde de Duitse Wehrmacht om nog een laatste keer de geallieerde troepen terug te dringen in de Belgische Ardennen.

Veel dorpen in het zuiden van Oost-België werden grotendeels verwoest. Het stadje Sankt Vith, een belangrijk spoorwegcentrum, werd door twee luchtaanvallen volledig in puin gelegd.

  • Michel_Pauly
    Michel Pauly
Opinie:

“In de Luxemburgse herinneringscultuur neigt men, wat de Tweede Wereldoorlog betreft, naar een collectieve vlucht in de slachtofferrol en vaak ook in de heldenrol. In de onmiddellijke naoorlogse jaren, toen de Luxemburgse vooroorlogse regering na de bevrijding van Luxemburg terugkeerde uit haar ballingschap in Londen, werd ze geconfronteerd met een veranderd land. Ten eerste waren er, naast talloze verzetsgroepen die de regering ervan beschuldigden in ballingschap te zijn gevlucht als verraad aan de natie, haar aftreden eisten en directe politieke zeggenschap eisten, ook meer dan 10.000 Luxemburgse dwangarbeiders. Ten tweede had ze te maken met meer dan 10.000 Luxemburgse dienstplichtigen die vanaf 1942 gedwongen waren om in het Duitse leger te dienen en voor wiens terugkeer werd gevreesd, omdat ze zich in de steek gelaten hadden kunnen voelen door de regering en soortgelijke eisen hadden kunnen stellen als de verzetsgroepen of zelfs tot erger in staat waren geweest. Ten derde had de regering te maken met een leeggeroofd land, waarvan een derde volledig was verwoest. En ten vierde was er ook nog de veroordeling van enkele duizenden burgers die werden beschuldigd van collaboratie met de vijand en van wie velen in 1944 naar Duitsland waren gevlucht.

Om te voorkomen dat het land in de naoorlogse periode uit elkaar zou vallen door de vele sociale verschillen, werden paradoxale acties ondernomen: aan de ene kant werd de meerderheid van de beschuldigden schuldig bevonden aan collaboratie tijdens de processen. Hoewel er ook 11 doodvonnissen werden uitgesproken en enkele tientallen personen afstand moesten doen van hun Luxemburgse nationaliteit en het land moesten verlaten, werden de aanvankelijke straffen zeer snel verlaagd om het aantal zware straffen tot een minimum te beperken, om de beklaagden en hun families te sussen en om verdere chaos te voorkomen. Anderzijds werden, om de politieke oppositie van de verzetsgroepen weg te werken, hun acties tijdens de oorlog in diskrediet gebracht door officieel te verklaren dat elke Luxemburger zich actief had verzet. De Luxemburgse dwangarbeiders, van wie er velen na de oorlog door de Russen gevangen waren genomen, werden nog wat langer laten stoven, waar velen na de oorlog zouden sterven, met de bedoeling dat er niet te veel naar huis zouden terugkeren en daar nog meer chaos zouden veroorzaken. In de naoorlogse decennia werden de gedwongen rekruten vervolgens officieel erkend als collectieve slachtoffers met de betaling van een eenmalige schadevergoeding.

Om het cru te stellen: dat gaf aanleiding tot een herinneringscultuur die hen liet ontsnappen in de rol van heldhaftige slachtoffers, met vele mythes en clichés die het erg moeilijk maken om in het reine te komen met de geschiedenis.”

In het zuiden van Oost-België was het vooral de grote verwoesting die de oorlog had aangericht die in het geheugen van de mensen bleef hangen. In hun verhalen zagen ze zichzelf in de rol van slachtoffers: als slachtoffers van dat dodelijke offensief en de oorlog. Het feit dat veel burgers het moorddadige systeem van de nazistaat ook als daders hadden gesteund door hun onverschilligheid of hun deelname, door hun naïviteit en hun aanklachten, door hun opportunisme en hun blindheid, werd door die visie tot in de jaren 1980 grotendeels verdrongen.

  • Adeline_Moons
    Adeline Moons
  • Jeroen Petit
Opinie:

“Die acceptatie van de negatieve last van de geschiedenis door een jongere generatie is ook in Vlaanderen waar te nemen. Daar komt ook stilaan een discussie op gang over de gruwelijkheden van het nationaalsocialisme. Die discussie over de geschiedenis mag echter niet gebruikt worden om onze roots in vraag te stellen of om bijvoorbeeld de Vlaamse Beweging als geheel in vraag te stellen.”